Sposób uprawy

Topinambur (słonecznik bulwiasty)

Odmiana Albik, o białych bulwach, kształtu maczugowatego, dobrze znosi warunki klimatyczne w całym kraju. Łodygi osiągają ok. 3 - 4 m wysokości. Zbiór wypada wiosną lub zimą w czasie odwilży. Rośliny wytwarzają podziemne rozłogi, na końcach których tworzą się bulwy o wypukłych oczkach i nieregularnym kształcie. Plony bulw wynoszą średnio od 10 do 30 t/ha.

 

Wymagania glebowe

Pod uprawę topinambura za optymalne uznaje się gleby średnio żyzne, przewiewne, o pH > 5,5. Gleby te nie powinny być podmokłe (ze względu na obniżenie zimotrwałości roślin). Należy pamiętać o budowaniu zawartości próchnicy w glebie. Słonecznik bulwiasty dobrze radzi sobie zarówno w czasie mrozów, jak i podczas suszy, jest też odporny na choroby. Odpowiednio prowadzoną uprawę można użytkować przez okres nawet do 10 lat.

 

Sadzenie

Bulwy można sadzić wiosną (marzec-kwiecień) lub jesienią (październik-grudzień). Sadząc topinambur jesienią, zyskujemy 30-50 dodatkowych dni wegetacji. Ma to jednak znaczenie tylko w pierwszym roku użytkowania plantacji. Przy nasadzeniach wiosennych (marzec-czerwiec) zaorane pole pozostaje na zimę w ostrej skibie. Wiosną przeprowadzamy bronowanie, nawożenie organiczne oraz kultywatorowanie. Pozostałe zabiegi są analogiczne jak przy sadzeniu jesiennym, jedynie bulwy sadzi się płycej (na 5-10 cm). Do obsadzenia 1 ha potrzeba 1-2 tony bulw, w zależności od ich wielkości. W następnych latach nie sadzi się nowych bulw. Te, które pozostaną wystarczą do uzyskania zadawalającego plonu. Po zbiorze bulw należy rozsiać nawozy organiczne i obsypnikiem wyznaczyć nowe rzędy. Sadzenie i rozstaw rzędów są podobne, jak przy uprawie ziemniaków. Na większych areałach można używać sadzarki do ziemniaków. Za optymalny rozstaw uznaje się szerokość międzyrzędzia wynoszącą 70-100 cm, odległość w rzędzie powinna wynosić 50-60 cm, co odpowiada obsadzie 3-4 roślin na 1 m². Bulwy umieszczane są na głębokości 10-15 cm. W trakcie wykopków nigdy nie udaje się zebrać wszystkich bulw, resztki powykopkowe topinamburu dobrze zimują dając wiosną, w tym samym miejscu, początek nowej plantacji. Pielęgnacja ogranicza się jedynie do wyrównania pola po wykopkach i ewentualnie, gdy w naturalny sposób odrodzona plantacja okaże się zbyt gęsta, do przerzedzenia roślin wiosną obsypnikiem. Zabieg ten jednocześnie wytycza rzędy i niszczy chwasty. Wykonuje się go, gdy rośliny osiągną 10 - 15 cm wzrostu, podczas suchej i słonecznej pogody. Rośliny obsypane, podobnie jak ziemniaki, po kilku dniach wyłonią się ponownie spod warstwy gleby. Rośliny topinamburu są nader ekspansywne i po użyciu obsypnika nie ma potrzeby dalszego niszczenia chwastów oraz wykonywania zabiegów ochronnych, bo plantacji w Europie nie atakują żadne szkodniki ani choroby.

 

Nawożenie

Chcąc użytkować plantację przez kilka lat, należy zastosować obornik 30-40 t/h, stosujemy go raz na 3-4 lata. Nawożenia dokonujemy po zbiorze bulw wyłącznie nawozami i środkami poprawiającymi właściwości gleby zakwalifikowanymi do stosowania w rolnictwie ekologicznym, w którym wyklucza się stosowanie syntetycznych nawozów mineralnych.

 

Zbiór

Bulwy zbiera się od października do wiosny. Do zbioru zielonki używa się, podobnie jak przy kukurydzy, sieczkarni samobieżnych w zestawie z przyczepami do jej transportu. Chcąc uzyskać wysoki plon bulw, zielonkę ścina się w listopadzie bądź grudniu, najlepiej jednak wykonać to zimą, gdy gleba jest zamarznięta. W taki sposób minimalizuje się jej ugniatanie oraz uszkadzanie zimujących bulw. Wówczas dopiero kopie się kopaczką elewatorową bulwy. Przy tym wariancie uzyskuje się plony kłębów wyższe o około 30%. Po zbiorze bulw należy rozsiać nawozy organiczne i obsypnikiem wyznaczyć nowe rzędy.

 

Pielęgnacja w dalszych latach użytkowania

Pozostające w glebie bulwy będą w kolejnych latach intensywnie odrastały, powodując nadmierne zagęszczenie łanu, co ujemnie wpłynie na wielkość uzyskiwanej produkcji. Plantacje, na których pozyskiwano bulwy wczesną wiosną, powinny zostać zaorane i skultywatorowane (przed kultywatorem stosujemy nawożenie organiczne w podobny sposób jak przy wiosennym zakładaniu plantacji). Topinambur będzie odrastał z pozostałych w glebie drobnych bulw (pozostaje ich ok. 30% z wytworzonego plonu). Po wschodach należy wykonać rzędowanie plantacji (np. opielaczami), wycinając rośliny z pasów międzyrzędzi o szerokości 60-80 cm. Następnie wykonuje się przecinkę (również opielaczem o płaskich nożach) w poprzek rzędów, pozostawiając kępy roślin w odległości
co 50-60 cm. Jeśli w międzyrzędziach występują odrosty, należy zabieg powtórzyć. Przy intensywnej produkcji bulw (np. konsumpcyjnych) zaleca się przerywkę ręczną w kępach roślin.

 

Rolnictwo ekologiczne 

System gospodarowania, w którym wyklucza się stosowanie syntetycznych nawozów mineralnych, pestycydów, herbicydów i fungicydów oraz regulatorów wzrostu i syntetycznych dodatków paszowych. Rolnictwo to charakteryzuje się produkcją w cyklu zamkniętym gleba – roślina – zwierzę, przy zachowaniu dużej samowystarczalności. Traktowane jest jako sposób życia w symbiozie z przyrodą, a cele ekologiczne dominują nad ekonomicznymi.
 

Zyski wynikające z założenia gospodarstwa ekologicznego:
 

• Uzyskanie znaku towarowego “produkt rolnictwa ekologicznego”.
• Prawo do sprzedaży produktów rolnictwa ekologicznego po wyższych cenach ze względu na ich jakość.
• Dodatkowe dopłaty do użytków rolnych.